Ciąża a alkohol

Alkohol przenika do płodu już od początków jego życia wewnątrzmacicznego, a najsilniejsze działanie teratogenne wykazuje pomiędzy pierwszym a ósmym tygodniem ciąży, powodując więcej uszkodzeń w rozwijającym się organizmie niż marihuana, kokaina lub heroina.

Stopień poalkoholowego uszkodzenia tkanek płodu zależy od dawki etanolu oraz częstości  jego spożywania. Nawet pojedyncza, niewielka dawka alkoholu etylowego może spowodować nieodwracalne uszkodzenia somatyczne płodu. Nie istnieje żadna “bezpieczna” ilość alkoholu, jaką może spożyć kobieta w ciąży bez szkody dla płodu, potwierdzona wiarygodnymi danymi. Każda, nawet najmniejsza ilość alkoholu jest potencjalnie niebezpieczna dla rozwijającego się życia. Alkohol może uszkodzić płód na każdym etapie rozwoju.  Nie trzeba pić ryzykownie czy szkodliwie, by powodować ryzyko dla zdrowego rozwoju płodu. Wiele kobiet nieuzależnionych od alkoholu rodzi dzieci z deficytami wynikającymi z płodowej ekspozycji na alkohol. Fakt ten jest wynikiem braku wiedzy o teratogennym działaniu alkoholu na płód.

Poniższa tabela przedstawia możliwość uszkodzenia płodu przez alkohol  w poszczególnych tygodniach ciąży.

Zdecydowana większość dzieci (ponad 85%) eksponowanych na działanie alkoholu w życiu płodowym nie ma wrodzonych wad fizycznych, tylko deficyty poznawcze i/lub problemy z zachowaniem. Spektrum zaburzeń wywołanych alkoholem jest bardzo szerokie, dlatego też większość deficytów poznawczych czy problemów z zachowaniem rzadko diagnozowana jest jako pochodna działania alkoholu w życiu płodowym. Alkohol w życiu płodowym dziecka może doprowadzić do nieodwracalnych zmian strukturalnych i funkcjonalnych mózgu. Pewne obszary mózgu są szczególnie wrażliwe na działanie alkoholu i ulegają największym uszkodzeniom pod jego wpływem. Wśród nich należy wymienić:

Jądra podstawne

Odpowiedzialne za motorykę i procesy poznawcze, w tym zdolności przyswajania wiedzy i funkcje wykonawcze (zdolność przełączania się z zadania na zadanie, hamowania niestosownych zachowań, pamięć przestrzenną).

Ciało modzelowate

Przekazuje informacje między prawą i lewą półkulą, stanowi rolę „łącznika” między półkulami. Zaburzenia funkcjonowania ciała modzelowatego wiążą się z:

• deficytami uwagi
• problemami z koncentracją
• problemami z funkcjonowaniem intelektualnym
• problemami z pisaniem i czytaniem
• problemami z pamięcią werbalną
• problemami z funkcjami wykonawczymi
• problemami z funkcjonowaniem psychospołecznym

Móżdżek

Odpowiada zarówno za funkcje motoryczne – rozwój dużej motoryki (na przykład: skakanie, chodzenie) i równowagę, jak również uczestniczy w  procesach poznawczych. Zaburzenia funkcjonowania móżdżku przekładają się na problemy w nauce (przyswajania wiedzy), jak również zaburzenia równowagi i koordynacji.

Hipokamp

Bierze udział w procesach uczenia się i pamięci i jest strukturą szczególnie wrażliwą na działanie alkoholu. Jego uszkodzenia decydują o kompleksowych problemach w przyswajaniu wiedzy. Pod wpływem działania alkoholu może dojść do zmian w płatach czołowych, co wiąże się z:

•  problemami w uczeniu się
• deficytami w zakresie funkcji wykonawczych (zdolność przełączania się z zadania na zadanie, hamowania niestosownych zachowań, pamięci przestrzennej)
• trudnościami w funkcjonowaniu społecznym (zaburzony osąd i kontrola impulsów)
• zaburzeniami językowymi i emocjonalnymi